Derin Maarif Eğitim Dergisi
İnternet üzerinden yayın yapan popüler bir platformda izlenme rekorları kıran “Squid Game” eğitimciler, psikologlar ve iletişim uzmanları tarafından mercek altına alındı. Bu yakın inceleme ve uyarıların sebebi ise, belki de dizinin içeriğinde ölüm-kalım savaşındaki rekabetin çocuk oyunlarıyla veriliyor olmasından dolayı, ailelerin yapımı çocuklarıyla birlikte izlemesi ya da onlara izlettirmesi. Hayat Hastanesi’nden Klinik Psikolog Nida Biçen, Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Beyin Hastanesi Uzman Klinik Psikolog Ömer Bayar ve Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Yeni Medya ve Gazetecilik Öğretim Üyesi Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal “Squid Game” adlı yapımın çocuklar için sakıncalarını anlattılar.
Canan GÜLEÇ
“Squid Game” yayınlandığında diziyi bir solukta izleyip beğenen biri olarak öncelikle şunu belirtmek isterim, dergimiz için bu incelemeyi kaleme alırken yapımın özgün içeriği ve hedef kitlesinden bağımsız olarak sadece çocukların izlemesinden doğacak sakıncaları vurgulamak istiyorum. Dizi, sadece bir yapım olmakla kalmayıp kostümleri, oyuncakları, logolu ürünleri de hazırlanıp satışa sunularak kısa zamanda popülerliğini arttırdı. Dizinin çocuk oyunlarında verilen ölüm kalım savaşını anlatan sert dili ise, yapımcı tarafından yaş kriteri belirtilmiş olmasına rağmen, çocuklar üzerinde oldukça kötü etki bırakıyor.
Sadece fiziksel şiddet değil, toplumsal yaşamın değerlerine zarar verebilecek birçok alt metine de bu yapımda rastlamanın mümkün olduğunu belirten uzmanlar, bu metinlerin çocukların farkında dahi olmadan bilinçdışı şekilde zihinlerinde yer edebileceği uyarısında bulunuyor. Uzmanlara göre, ebeveynler çocuklarının ilgi alanlarını ve takip ettikleri içerikleri anlamaya çalışmalı ve uygun görmedikleri içeriklere sınırlandırma getirmeli. İçerdiği şiddet ögeleri nedeniyle son günlerin en çok konuşulan dizisi Squid Game, tartışılmaya devam ediliyor. Uzmanlar, “Squid Game dizisi örneğinde olduğu gibi dünya genelinde şiddet ve haz unsurlarını birleştiren yeni tip bir pandemiyi ortaya çıkardığı görülmektedir.” uyarısında bulunuyor.
Son zamanlarda sosyal medyada sorumluluk sahibi ebeveynlerin en çok yakındıkları konu, bu diziyi izleyen çocukların kendi çocuklarına hem henüz izlememiş olduklarından hem de gördükleri şiddeti uyarlayarak akran zorbalığı yaptığı yönünde. Ayrıca ebeveynler şu görüşü de dile getiriyor: “Dizinin küçük çocuklar üzerine kötü etkilerini anlatıp uyardığımız ailelerden alaycı ve olumsuz yanıtlar alıyoruz.” Diziyi ailesiyle birlikte ya da onların göz yumması sonucu yalnız izleyen çocukların yaş ortalamasını tespit eden bir araştırma henüz yok ancak dizide söylenen tekerlemeler anaokulu çocuklarının dahi dilinde geziyor. Bence bu kadarı bile diziye dair ailelerin tedbir alması, uyarılara kulak vermesi için yeterli.
BİÇEN: “DİZİ RİSKLİ DAVRANIŞLARI NORMALİZE EDİYOR”
Dijital platformun dünya genelinde büyük ilgi uyandıran Güney Kore yapımı Squid Game dizisinde oynanan şiddet içerikli çocuk oyunlarının çocuklar ve ergenler üzerinde olumsuz etkileri olabileceğini söyleyen Hayat Hastanesi’nden Klinik Psikolog Nida Biçen, ebeveynlere önemli uyarılarda bulundu. Son açıklanan verilere göre dünya genelinde yaklaşık 142 milyon hane, çok büyük bir nakit ödül için çocuk oyunlarını ölümcül bir şekilde oynayan borca batmış bireylerin hikayesini anlatan Squid Game dizisini izledi. Her geçen gün yenisi eklenen çevrimiçi oyunlar, videolar ve dizilerin doğru yaş grubuyla etkileşime girmediğinde psikolojik sorunlar doğurabileceği uyarısında bulunan Hayat Hastanesi’nden Klinik Psikolog Nida Biçen, Squid Game adlı dizinin de çocukluk ve ergenlik dönemindeki bireyleri toplumsal ve psikolojik açıdan bir tehlikeyle karşı karşıya bırakabileceğini dile getiriyor.
“ŞİDDETE BAŞVURMA İSTEĞİ DOĞURABİLİR”
Diziyle ilgili uyarılarda bulunan Biçen, “Dizide güçlü olanın hayatta kalması ve daha öne çıkan kişi olması ergenlerin de akranları arasında güç ve popülerlik kazanabilmek için şiddete başvurmasıyla benzer nitelikte. Bu tarz diziler, çocuk ve ergenlerde, öne çıkmak için daha fazla şiddet göstermesi ve gücünü ortaya koyması gerektiği düşüncesini pekiştirebiliyor. Dizide son oyunlar bittiğinde hayatta kalan son kişi para kazanmayı hak ediyor. Şiddetin ödüllendirilmesi bu davranışın pekişmesine sebep oluyor. Özellikle çocuklarda bu davranışın ödüllendirildiğinin gözlemlenmesi gerçek yaşamında da bunun ödüllendirilecek bir davranış olduğu algısı yaratabilir. Sosyal yaşamda veya eğitim hayatında rekabetçi çocuk ve ergenler şiddete başvurarak ödüllendirilme isteğine kapılabilirler” diye konuştu.
Risk alma davranışının, bireyin sağlığını tehdit eden, hayati tehlike yaratan hastalık veya ölümle sonuçlanma ihtimali olan davranışlar olarak ifade edildiğini belirten Biçen, “Bu tanıma bakıldığında Squid Game adlı dizide birçok sahnede riskli davranış gösterilmiştir ve bu durum normalize edilerek seyirciye yansıtılmıştır. Özellikle ergenlik döneminde yüksek oranlarda gözlemlenen risk alma davranışları, ergenin psikolojik sağlamlığı konusunda risk faktörü oluşturarak gelişimsel sürecini olumsuz anlamda etkileyebilmektedir. Dizinin riskli davranışları normalize etmesi hali hazırda riskli olan ergenlik dönemi için tetikleyici olabilmektedir” dedi.
“VERİLEN MESAJLAR HAYATİ TEHLİKE YARATABİLİR”
Zorbalıkla başa etmeye çalışan kişilerde intihar düşüncesinin olabildiğine dikkat çeken Biçen, “Mağduriyet karşısındaki bireylerin ve dışlanmış kişilerin bu oyunda olması okulda ve sosyal çevresinde zorbalığa uğramakta olan ve bu diziyi izleyen çocuk ve ergenler için daha riskli olmakta. Oyunda tek çözümün gücünü göstererek hayatta kalmak olması ve başarısızlık sonucunda da ölüm olduğu mesajı, zorbalıkla baş etmekte olan kişilerde intihar düşüncelerine veya teşebbüsüne sebep olabilir. Ergenlik döneminde yüksek oranlara sahip olan intihar düşünceleri ve teşebbüsleri dikkat edilmesi gereken durumların başında gelmektedir. Bu gibi içeriklerin verdiği mesajların duygusal olarak baş etmekte güçlük çeken gençlerin yaşamlarında hayati tehlikelere neden olabileceği unutulmamalıdır” ifadelerini kullandı.
AİLELERE ÇOK ÖNEMLİ UYARILAR…
Squid Game’in izlerinin klinik başvurularda çocuk ve ergenlerle ilgili sorunlarda yerini almaya başladığını ifade eden Biçen sözlerini ailelere uyarılarda bulunarak noktaladı. Biçen şunları söyledi: “Ailelerin bilinçli yaklaşımının davranış sorunlarının ve hayati tehlikelerin önlenmesinde önemli bir yeri vardır. Araştırmalar; destekleyici ve rehberlik eden ebeveynlerin çocuklarının risk alma davranışlarının daha az olduğunu göstermektedir. Yasaklayıcı tutuma sahip ebeveynlerin çocuklarında ise tam tersi şekilde riskli davranışlar daha fazla gözlemlenmektedir. Ergenler, aileleri tarafından yeterli olarak izlendiklerinde, arkadaşlıkları hakkında doğru ve uygun olarak bilgilendirildiklerinde, baskıcı ve yasaklayıcı davranışlara maruz kalmadıklarında, yakın arkadaş ilişkilerine sahip olduklarında daha az oranda riskli davranışlar göstermektedirler. Ailelerin bu tarz içeriklerin uygun olmayan yaş gruplarında izlenmemesi için önlemler alması ve bunu izlemenin neden uygun olmadığını çocuğun yaşına göre açıklaması doğru olacaktır.”
ŞİDDET İÇERİKLİ DİZİLER, ÇOCUĞA FARKINDA OLMADAN ZARAR VEREBİLİR
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Beyin Hastanesi Uzman Klinik Psikolog Ömer Bayar, son günlerin en çok konuşulan dizilerinden biri olan Kore yapımı Squid Game isimli dizinin içerdiği şiddet nedeniyle özellikle çocuklar üzerinde olumsuz etkileri olabileceğine dikkat çekti. İnsanın psikolojik gelişiminin doğumdan itibaren deneyimlerle şekillendiğini belirten Ömer Bayar, “Deneyimlerin ise sadece bizzat kişi tarafından yaşanmış olaylar olması gerekmez. Gözlem yoluyla dolaylı olarak da duygusal, düşünsel ve davranışsal repertuvarımız şekillenir. Geçmişte deneyimler ağırlıklı olarak ev, okul, mahalle çevresinde şekillenirken, günümüz teknoloji çağındaki online platformlarda ve sosyal medyada sınırsız içeriğe erişim imkanı doğmuştur. Bu sınırsız içeriğin özellikle çocuklar ve ergenler üzerindeki etkisi daha dramatiktir çünkü henüz karar verme, mantık yürütme, risk değerlendirmesi yapma, sebep-sonuç ilişkisi kurma gibi üst düzey bilişsel becerileri yeterince gelişmemiştir ve etkilenebilirlikleri daha yüksektir.” diye konuştu.
Geçmişte bakıldığında farklı dizi, film, çizgifilm, anime gibi yapımlardan etkilenen ve gerçek yaşamda riskli ve uygun olmayan davranışlarda bulunan kişilere dair haberlere sıklıkla rastlandığını ifade eden Uzman Klinik Psikolog Ömer Bayar, “Sevdiği karakter öldüğü için yas tutup cenaze namazı kılan, kendisini pokemon olarak hayal edip balkondan uçmaya çalışan, dizideki kötü karakteri canlandıran oyuncuya gerçek hayatta saldırıda bulunan, izlediği içeriklerden etkilenip aynı riskli davranışları taklit etmeye çalışan ve bunların sonucunda kendisine ya da çevresine zarar veren kişilere rastlamak mümkündür.” dedi.
SQUİD GAME OLUMSUZ MESAJLAR VERİYOR
Son günlerde gündemde olan Squid Game dizisinin etkilerinin de konuşulduğuna dikkat çeken Uzman Klinik Psikolog Ömer Bayar, şunları söyledi: “Şu anda dünya genelinde oldukça popüler olan Squid Game isimli yapımın içeriklerinin viral haline geldiği ve farklı yaş grupları tarafından yeniden sahnelenmeye çalışıldığına dair birçok haber gündemdedir. Birbirleriyle yarışıp kaybedenleri döven okul öğrencileri gibi hadiselerin, şiddet içeren yapımların psikolojik etkilerine dair dramatik örnekler olduğu düşünülmektedir. Ayrıca sadece fiziksel şiddet değil, toplumsal yaşamın değerlerine zarar verebilecek birçok alt metine de bu yapımda rastlamak mümkündür.
ÇOCUKLARI FARKINDA OLMADAN ETKİLEYEBİLİR
Uzman Klinik Psikolog Ömer Bayar, yukarıda sayılan birçok alt metinin çocukların farkında dahi olmadan bilinçdışı şekilde zihinlerinde yer edebileceğini ve kişiliklerinin henüz şekillenmeye devam ettikleri dönemde fazlaca etkilenmelerine neden olabileceğini söyledi.
SAKINCALI YÖNLERİ UYGUN ŞEKİLDE ANLATILMALI
Uzman Klinik Psikolog Ömer Bayar, her ne kadar televizyon ve dijital platformlar içerikler için yaş sınırlaması getirse de günümüzde bu içeriklere ulaşmanın herhangi bir çocuk için dahi oldukça kolay olduğunun unutulmaması gerektiğini vurgulayarak şunları söyledi: “Özellikle ebeveynler bu konuda çocuklarının ilgi alanlarını ve takip ettikleri içerikleri anlamaya çalışmalı, uygun görmedikleri içeriklere sınırlandırma getirmelidir. Bunun yanında sınırlandıramadıkları durumlarda da çocuklarının izlediği içeriklerin onları nasıl etkilediğini gözlemlemeli, dikkatlerini çeken bir durum olduğunda bunu çocuklarıyla empatik bir dille konuşmalı ve söz konusu içeriklerin neden uygun olmadığını ve sakıncalı yönlerini çocuklarının anlayabileceği bir dille onlara anlatarak yanlış düşünceleri düzeltmelidirler.”
DÜNYA GENELİNDE YENİ PANDEMİ UYARISI: ŞİDDET VE HAZ PANDEMİSİ
İçerdiği şiddet ögeleri nedeniyle son günlerin en çok konuşulan dizisi Squid Game, tartışılmaya devam ediliyor. Uzmanlar, içerisinde yüksek seviyede korku, şiddet, gerilim, ölüm barındırarak tam bir estetize edilmiş şiddet örneği teşkil eden dizinin başta çocuklar ve gençler üzerinde olumsuz etkilerine dikkat çekiyor. Dünya çapında dijital medya tüketimine yönelik yürütülen çalışmalara göre, dünya nüfusunun yüzde 60’ından fazlasının internet kullanımına sahip olduğunu ifade eden uzmanlar, “Squid Game dizisi örneğinde olduğu gibi dünya genelinde şiddet ve haz unsurlarını birleştiren yeni tip bir pandemiyi ortaya çıkardığı görülmektedir.” uyarısında bulunuyor. Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Yeni Medya ve Gazetecilik Öğretim Üyesi Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, son günlerde en çok konuşulan diziler arasında yer alan Squid Game ve şiddet ilişkisi konusunda değerlendirmede bulundu.
SQUİD GAME, ESTETİZE EDİLMİŞ ŞİDDET ÖRNEĞİ
Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, “Squid Game, Türkçe ismi Kalamar Oyunu. Kalamar oyunu Güney Kore’de çocuklar tarafından açık alanda oynanan bir oyundur. Bu oyundan yola çıkılarak bambaşka gerçeklik içerisine sürüklenen Squid Game isimli dizi ise, içerisinde yüksek seviyede korku, şiddet, gerilim, ölüm barındırarak tam bir estetize edilmiş şiddet örneği teşkil etmektedir. Yani eğlendirici unsurlar barındıran oyun üzerinden şiddetin hedonizm (hazcılık) ile birlikte yayılımını sağlamaktadır.” dedi.
Dizilerin insanları etkileme gücünün tartışılmaz olduğunu kaydeden Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, “Özellikle pandemi döneminde evde kalınan sürenin artmasıyla birlikte dizi izleme oranı da arttı. İzlenme oranları analizlerine göre Güney Kore yapımı Squid Game isimli dizinin açık ara farkla ilk sırada olduğu raporlandı. Fakat içeriği ve etki gücü bakımından da çocuk ve ergenlere tehlike yaydığı için büyük dikkat gerektiriyor.” diye konuştu.
ŞİDDET VE HAZ PANDEMİSİ DÜNYAYI TEHDİT EDİYOR!
Dünya çapında dijital medya tüketimine yönelik yürütülen We Are Social Nisan 2021 raporuna göre, dünya nüfusunun yüzde 60’ından fazlasının internet kullanımına sahip olduğunu ifade eden Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, şunları söyledi: “Geçtiğimiz bir yılda sosyal medya platformlarına katılan yeni insan sayısı ise yarım milyardan fazla. Peki interneti ne için kullanıyoruz? sorusuna cevap niteliğindeki verilere göre, kullanıcılar video izlemeye daha çok vakit ayırıyor. Videolarda bulunan haz verici unsurların hedonizmi desteklediği ve insanları etkileme gücünden yararlanan videoların popüler hale geldiği Squid Game dizisi örneğinde olduğu gibi dünya genelinde şiddet ve haz unsurlarını birleştiren yeni tip bir pandemiyi ortaya çıkardığı görülmektedir.”
ÇOCUKLARIN DİZİYİ İZLEMELERİ TEHLİKELİDİR
İşin içinde oyun olduğunda dijital oyunlarla büyümüş genç kuşağın oyun üzerine kurgulanmış bu diziye kendini kaptırmasının kolay olacağını kaydeden Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, “Fakat diğer yandan oyun sınıflandırmasının yetişkin izleyiciler için olduğu görülmekte olup herhangi bir yaptırımı olmadığından daha küçük yaştakilerin de izleme riski bulunmaktadır. Yetişkinlik bazı ülkelerde 18 bazı ülkelerde 21 olduğu bilinmektedir. Aşırı şiddet içeren bu dizinin ülkemizde 18 yaşın altında izlenmesi sakıncalı olmasına rağmen gençler tarafından Tik Tok videoları, mizahı yapılmaya başlamıştır. Çocukların diziyi ya da sosyal medyada dolaşan mizahı izlemeleri tehlikelidir. Çocukların şiddetten psikolojik olarak etkilenmeleri, intihar etme riski, para kazanmak için zarar verme fikrine kapılması ve topluma karamsar bir bakış açısı geliştirmesi gibi tehlikelerden söz edebiliriz.” diye konuştu.
AİLELER DİZİYİ ÇOCUKLARINA İZLETMEMELİ
Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, “Dizinin genelinde verilen mesajların kapitalist sisteme dayandığı, paranın insanları yöneten bir güç olduğu ve olmadığında kişileri her şeyi yapabilecek seviyeye getirmesinin Makyavelist bir bakışı sergilediği görülmektedir.” dedi. Doç. Dr. Aylin Tutgun Ünal, sözlerini şöyle tamamladı: “Toplumsal bir aradalığı sekteye uğratan bu anlayışın üzerinde konuşularak yayılması da izleyicileri ve tüm dünyayı etkisi altında bırakmaktadır. Dizi içerisindeki oyunun baş motivasyonunun para olması ve paranın kazanma isteğinin tek yaşam amacı olarak gösterilmesi, gençlerin yaşam amaçlarını doğru bir şekilde oluşturabilme becerilerinin gelişimine zarar verecek yapıdadır. Ailelerin çocuklarına diziyi ya da sosyal medyada diziye dair yer alan videoları izletmemeleri, dikkatli olmaları ve yanlışı konuşarak yayılımına katkıda bulunmamaları büyük önem taşımaktadır.”
SİBER TEHDİTLERİ YAYMAK İÇİN CAZİBE MERKEZİ HALİNE GELDİ
Güney Koreli popüler dizi Squid Game, yayınlanmasını takip eden ay boyunca 111 milyondan fazla izlenen dizi, izleyicilerden gelen bu yoğun talebin ardından siber suçlular, internette kurdukları dolandırıcılık düzenleriyle hayranların hevesinden yararlanmaktan geri durmadı. Kaspersky uzmanları, Truva atları, reklam yazılımları ve Cadılar Bayramı kostümlerine ait sahte teklifleri dahil olmak üzere Squid Game’i konu alan tehditler hakkındaki görüşlerini paylaştı.
KÖTÜ AMAÇLI YAZILIMLAR SQUİD GAME BÖLÜMLERİNE GİZLENİYOR
Eylül ve Ekim 2021 aylarında Kaspersky webde adında Squid Game geçen birkaç düzine kötü amaçlı dosyaya rastladı. Analiz edilen çoğu dosyada diğer kötü amaçlı programları yükleyebilen Truva atı indiricileri tespit edildi. Bunun yanında başka Truva atları ve reklam yazılımları da vardı. Siber suçluların planlarından biri şu şekilde çalışıyordu: İddiaya göre kurbana serinin ilk oyununun animasyonlu bir versiyonu gösterilirken, aynı anda kullanıcılar çeşitli tarayıcılarından veri çalabilen bir Truva atı başlatıldı. Klasörlerden birinde sistem her yeniden başlatıldığında Truva atını başlatmak için kullanılabilecek bir kısayol da oluşturuldu.
Kaspersky ayrıca Squid Game’den yararlanan mobil kötü amaçlı yazılımlar da buldu. Kullanıcı, Squid Game’in bir bölümünü indirmeyi umarak Truva atını indiriyor. Uygulama cihazda başlatıldığında kontrol sunucusuyla iletişime geçerek görevlerin tamamlanmasını istiyor. Bu tarayıcıda bir sekme açmak veya kontrol sunucusundan alınan numaralara SMS göndermek olabiliyor. Bu Truva atı, diğer popüler uygulamalar, oyunlar ve kitaplar görüntüsü altında, resmi olmayan uygulama mağazalarında ve çeşitli portallarda dağıtılıyor.
SATILIK SQUİD GAME TAKIMLARI
Yurtdışında kutlanan Cadılar Bayramında bu yıl kim hangi karakter olacak sorusunun popüler cevabı belli gibi görünüyor. Siber suçlular da aynı şekilde düşünüyor. Bu amaçla Squid Game ile ilgili birçok sahte mağazanın ortaya çıktığını gözlemliyoruz. Çoğu sahte mağaza oyuncuların dizide giydiği gibi kostümleri satın alma fırsatı sunuyor. Bu tür mağazalar kendilerini resmi olarak konumlandırıyor. Ancak, bu tür sitelerden alışveriş yapan kullanıcıların ürünü alamama ve paralarını kaybetme riski var. Ayrıca kurbanlar siber suçlularla banka ve kişisel kimlik bilgilerini paylaşıyor. Çünkü alışveriş için kart ayrıntılarının, e-posta adresinin, ikametgah adresinin ve tam isim gibi kişisel verilerin sağlanması isteniyor.
Kaspersky Güvenlik Uzmanı Anton V. Ivanov, şunları söylüyor: “Squid Game’in cazibe haline gelmesi sadece bir zaman meselesiydi. Trend olan diğer tüm konularda olduğu gibi, siber suçlular da neyin işe yarayıp neyin yaramayacağı konusunda iyi bir önseziye sahiptir. ‘Squid Game’ heyecan verici olduğu için, diziye dair eşyalar satmayı teklif eden birçok kimlik avı sayfasını gözlemliyoruz. Diğerleri kullanıcıları şovdaki oyunları çevrimiçi oynamaya davet ediyor. Söylemeye gerek yok. Kurbanlar bu işin sonunda verilerini, paralarını kaybediyor ve cihazlarına kötü amaçlı yazılımlar yükleniyor. Kullanıcıların şovu izlemek veya ürün satın almak için kaynak ararken, web sitelerinin gerçekliğini kontrol etmeleri son derece önemli.”