Yapılandırılmış ve yapılandırılmamış oyunlar

PISA sonuçları eğitim ve yöntemlerini ciddi anlamda sorgulanır kıldı. Eğitimdeki sorunları ortaya çıkarması konusunda PISA’yı düzenleyen kişi ve kurumlara teşekkür borçluyuz. Bu yazıda  PISA ve benzeri kuruluşlarda başarıyı etkileyen faktörlerden biri olan oyun da söz edeceğiz.

Sözlük anlamı olarak oyun; 1)İnsanın vaktini hoş geçirmesine, oyalanmasına yarayan, genellikle belli kuralları olan eğlence. 2) Genellikle çocukların oynadığı, hiçbir çıkara dayanmayan, eğlenceli yarış vb. Ben ise oyunu şöyle tanımlıyorum; çocuğun gerçek dünyası ile hayal dünyası arasındaki geçişte öğrendiklerinin tamamı ve öğrendiklerini deneyimlediği yaşama hazırlanma provası. Büyükler için oyun, iletişim kurma, eğlenme, strateji geliştirme, zaman geçirme… vb aktiviteler bütünüdür.

Oyunları iki temel başlık altında ele alacağız.

• Yapılandırılmış Oyunlar:

Bu oyunların;

1. Bir uygulayıcısı vardır. Bu uygulayıcı bazen bir öğretmen, bazen bir ebeveyn, bazen seçilmiş bir hakem….vb
2. Yazılı bir amacı vardır. Bu dikkat geliştirme, problem çözme, mantık yürütme, bir dersi sevdirme, ekip çalışması yaptırma gibi kazanımlardan birini ya da birkaçı olabilir.
3. Oyuncuları vardır. Bu oyuncular; sınırlı sayıdadır, yaşları önemlidir, bazen fiziksel özelikleri dikkate alınır… vb
4. Kuralları vardır. Bu kurallar bir uygulayıcı tarafında seçilmiş oyunculara öğretilir. Kuralları öğrenen oyuncular bu kurallarla oynamak zorundadır.
5. Ekipmanları vardır. Seçilmiş oyunlara ait ekipmanların temin edilmesi zorunludur. Kutu oyunları gibi
6. Oyun alanları vardır. Seçilmiş oyunlar temin edilmiş ekipmanlarla belirlenmiş uygun alanlarda oynanır.
7. Ölçe ve değerlendirme vardır. Oyunların sonunda ölçe ve değerlendirme uygulayıcılar tarafında yapılır.

Bugün okullarda oynanan oyunlar bu kategorideki oyunlardır. Bu oyunlar Öğrencilerin; kişilik, sosyal beceri, duygusal tatmin, haz alma, rekabet etme ve akademik başarılarına olumlu yönde etki eder. Günümüz de birçok kurum bu yöntemi kullanmasa da kullanan kurumlar bu yöntemin faydalı olduğunu söylemektedir. Bu yöntemin eksik ve aksayan tarafları yok mu? Elbette var. Bunu başka bir yazıya havale edelim.

• Yapılandırılmamış Oyunlar:

Bu oyunların;

1. Bir uygulayıcısı bazen var, bazen yok. Olması durumun da bu kişi doğal lider özelikleri olan kişidir. Bura da resmi statü yoktur. Olmaması durumlarında oyunda olan herkes oyunun bir paçasıdır.
2. Yazılı Bir amacı yoktur. Daha çok eğlence ve rekabet özerine kurulanmıştır.
3. Oyuncuları var. Bu oyuncuların seçimi belli bir kura tabi değildir.
4. Kuralları vardır. Ancak bu kuralları öğretmek yoktur. Bu kuralları bilenler oynar.
5. Ekipmanları vardır. Ancak ekipmanların kimin tarafından temin edileceği beli değildir. Bazen de ekipmana ya ihtiyaç duyulmaz ya da çok basit ekipmanlara ihtiyaç duyulur ki bu ekipmanlar herkeste mevcuttur.
6. Oyun alanları vardır. Lakin bu alanlar kurumsal değildir. Herkese açık alanlardır.
7. Ölçe ve değerlendirme yoktur. Kazanan ve kaybeden vardır.
8. Eğlence merkezli oyunlardır.

 

Aslında sokakta, mahallede, köyden oynadığımız oyunlardan söz ediyoruz. Bu oyunlar günümüze kadar ulaştı. Resmi olmasa da ölçülemese de çocukların gelişimine çok katkısı olduğunu söyleyebiliriz. Bu oyunlar resmi olmayan halka ait anonim oyunlardır. Köylü, kentli, zengin, yoksul her çocuk bulunduğu yerin ve dönemin etkisi altında kendi koşullarını barındıran farklı oyunlar oynanmıştır. Yapılandırılmamış oyun, çocuklar üzerinde hayal gücü, yaratıcılık ve empati gibi önemli etkiler bırakmıştır. Bu oyunlar çocuğun kendisini daha net ifade etmesini, yeteneklerini, dile getiremedikleri duygularını ve sorunlarını kendi kurdukları oyunlar ile dışa vurmalarına fırsat tanır. Bireysel veya grup halinde oyunun tüm kurallarına, kiminle oynayacağına oyunda kullanacağı ekipmanlara kendisi karar verir. Oyun çocuğa problem çözme yeteneği, iletişim kurma becerisi, kendi deneyimleriyle öğrenme ve hayata hazırlanma provasını sunar. Tüm çocuklar keşfedilmeyi bekleyen cevher gibidir.  Onları anlamanın, tanımanın ve keşfetmenin en iyi yoludur oyun. Özelikle öğretmen ve ebeveynlerin Oyunu ciddiye almaları gerekiyor. Yapılandırılmış oyunlar önemli olduğu kadar yapılandırılmamış oyunlarda en az o kadar önemlidir. Çocuklara yapılandırılmamış oyun oynama imkânı sağlanmalıdır. Oyunu çocukları avutma yöntemi, vakit geçirme ya da sadece eğlence olarak düşünmemeleri gerekiyor.